Εγκαταλείπουν τις ελιές: Ισπανοί καλλιεργητές στρέφονται στα φιστίκια που αντέχουν την ξηρασία

Το αποκαλούν πράσινο χρυσό, «καλλιέργεια μετρητών» που θα μπορούσε να σώσει μια από τις φτωχότερες περιοχές της Ισπανίας από την παρακμή και την ερήμωση, καθώς οι αγρότες οργώνουν τα χωράφια που καλλιεργούσαν σιτάρι και αμπελώνες για να φυτέψουν φιστίκια.

Με τους καλλιεργητές να κερδίζουν μεταξύ 65 και 85 σεντς για κάθε κιλό ελιών που παράγουν και περίπου 65 σεντς για τα σταφύλια, τα φιστίκια, τα οποία πωλούνται 6-8 ευρώ το κιλό, τα φιστίκια είναι μία κατηγορία από μόνα τους.

«Κάποτε καλλιεργούσα δημητριακά, ελιές και αμπέλια, αλλά τα εγκατέλειψα όλα αυτά για να καλλιεργήσω φιστίκια», λέει ο Gustavo Adolfo Gálvez, ο οποίος έχει μια φυτεία φιστικιών κοντά στο Τολέδο στην Καστίλλη-Λα Μάντσα της κεντρικής Ισπανίας.

«Είναι πολύ πιο κερδοφόρα και φτηνά στην παραγωγή και αυτό σημαίνει ότι πολύ περισσότεροι αγρότες μπορούν να επιβιώσουν”.

Το 1986, η περιφερειακή κυβέρνηση της Castilla-La Mancha ξεκίνησε ένα ερευνητικό πρόγραμμα για να αναζητήσει εναλλακτικές καλλιέργειες για τους αγρότες της, όπως εξηγεί ο José Francisco Couceiro López από το περιφερειακό ινστιτούτο γεωργικής έρευνας και ανάπτυξης.

«Επί 10 χρόνια ερευνούσαμε εναλλακτικές καλλιέργειες από τις τρεις ή τέσσερις που καλλιεργούνται ήδη εδώ», λέει ο Couceiro López. «Μόλις περάσαμε από τη θεωρία στην πράξη, απορρίψαμε σχεδόν όλες τις επιλογές εκτός από το φιστίκι. Το φιστίκι ταιριάζει σχεδόν μαγικά στο κλίμα της Castilla-La Mancha. Αντέχει στη ζέστη και στο κρύο και μπορεί να ευδοκιμήσει σε φτωχά, ρηχά χώματα.»

Το επόμενο στάδιο ήταν η εκπαίδευση των αγροτών με κανονικά μαθήματα και ανοικτά σεμινάρια. Το 2013, ο Couceiro López συνέγραψε ένα βιβλίο για την καλλιέργεια φιστικιών που έγινε μπεστ σέλερ στην Ισπανία και τη Λατινική Αμερική. «Το μεγαλύτερο μειονέκτημα είναι ότι οι αγρότες που φυτεύουν φιστίκια πρέπει να περιμένουν τουλάχιστον επτά χρόνια πριν από την πρώτη τους αξιοπρεπή συγκομιδή», λέει, αν και σαφώς πολλοί είναι πεπεισμένοι ότι αξίζει να περιμένουν, ειδικά καθώς η ζήτηση συνεχίζει να ξεπερνά την προσφορά.

Πέρυσι, η Ισπανία συνέλεξε 2.800 τόνους φιστικιών από 70.000 εκτάρια, σχεδόν όλα στη La Mancha, αλλά εξακολουθεί να είναι νεοεισερχόμενη σε μια αγορά που κυριαρχείται από την Καλιφόρνια, το Ιράν και την Τουρκία, οι οποίες μεταξύ τους αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 90% της παγκόσμιας παραγωγής.

Τα φιστίκια αντέχουν στην ξηρασία – ένας σημαντικός παράγοντας στη La Mancha – αλλά χρειάζονται άφθονο νερό κατά τη φάση σχηματισμού των καρπών. Στην Καλιφόρνια, η έντονη ξηρασία και οι περιορισμοί στην εκμετάλλευση των υπόγειων υδάτων απειλούν ήδη τη φετινή σοδειά.

Στο Ιράν, η έλλειψη νερού μείωσε την παραγωγή κατά 35% πέρυσι, ενώ η ξηρασία γύρω από το Gaziantep στη νότια Τουρκία, όπου υπάρχουν 42 εκατομμύρια φιστικιές, μείωσε τη συγκομιδή κατά 40%.

Φιστίκια καλλιεργούνται στην Ισπανία από τη ρωμαϊκή εποχή, λέει ο Fran Figueroa, οικολόγος της Arba, της ένωσης για την αποκατάσταση των αυτοφυών δασών, ο οποίος συμφωνεί ότι ταιριάζουν ιδανικά στη La Mancha.

«Είναι η καλλιέργεια του μέλλοντος και χρειάζεται λιγότερο νερό από τα αμύγδαλα, για παράδειγμα», λέει.

Αν και η Ισπανία είναι μικρός παίκτης, ανταγωνίζεται τους «μεγάλους παίκτες» σε ποιότητα και όχι την ποσότητα. Η πλειονότητα των φυτειών της La Mancha είναι βιολογικές, γεγονός που προσδίδει στις καλλιέργειές τους προστιθέμενη αξία.

«Δεν θέλω να γίνω σοβινιστής, αλλά τα φιστίκια μας είναι τα καλύτερα στην αγορά», λέει ο Gálvez. «Στο Ιράν, το προϊόν δεν είναι καθόλου τόσο καλό, ούτε στην Τουρκία. Ο κόσμος το αναγνωρίζει αυτό και είναι διατεθειμένος να το πληρώσει».

Τα φιστίκια καταναλώνονται κυρίως ως σνακ, αλλά χρησιμοποιούνται επίσης ευρέως στην κουζίνα της Μέσης Ανατολής, καθώς και στη ζαχαροπλαστική για κέικ και παγωτά. Χρησιμοποιούνται επίσης στην παρασκευή καλλυντικών.

Η διάδοση των πιάτων της Μέσης Ανατολής, μέσω σεφ όπως ο Yotam Ottolenghi, έχει επίσης αυξήσει τη ζήτηση για φιστίκια στη Δύση.

Καθώς οι άνθρωποι εγκαταλείπουν σταθερά την ύπαιθρο, η España vaciada – η άδεια Ισπανία – έχει γίνει πολιτικό ζήτημα. Θα μπορούσε ο πράσινος χρυσός των φιστικιών να προσελκύσει τους ανθρώπους πίσω στη γη;

«Οι άνθρωποι στο χωριό μου έφυγαν για την πόλη επειδή δεν μπορούσαν να επιβιώσουν ως αγρότες«, λέει ο Gálvez. «Αλλά τώρα βλέπουν ότι ακόμη και με μόνο 10 ή 15 εκτάρια μπορείς να ζήσεις αξιοπρεπώς».

«Είμαστε αποφασισμένοι να διασφαλίσουμε ότι δεν θα κάνουμε το ίδιο λάθος που κάναμε με το κρασί, όπου αφήσαμε την εμπορία σε άλλους και εμείς οι αγρότες δεν πήραμε ποτέ τα οφέλη. Θέλουμε να βεβαιωθούμε ότι ο αγρότης είναι αυτός που επωφελείται από τα φιστίκια».

Με πληροφορίες από Guardian