Ρομποτικά Συστήματα και Ανακύκλωση: Οι αντιλήψεις σε Ελλάδα και Κύπρο

Των Δρος Αλέξανδρου Αντωναρά και Δρος Εύης Κωνσταντινίδου, Corporate Sustainability and Responsibility Centre, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας

Η ανάπτυξη ρομποτικών συστημάτων για τον διαχωρισμό μεμονωμένων υλικών, όπως μέταλλο, γυαλί και πλαστικό, μελετάται με όλο και μεγαλύτερο ενδιαφέρον από την επιστημονική και επιχειρηματική κοινότητα. Με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης και της υπολογιστικής όρασης τα ρομπότ φαίνεται πως μπορούν να αναλάβουν τη συγκεκριμένη εργασία της διαλογής των ανακυκλώσιμων υλικών. Μέσω αυτών των αυτοματοποιημένων συστημάτων είναι εφικτό η διαλογή των ανακυκλώσιμων υλικών να γίνεται με μεγαλύτερη ταχύτητα και πιο αποδοτικά.

Σε αυτή την κατεύθυνση εστιάζει η πράξη InterRecycle*, η οποία προωθεί τη χρήση έξυπνων ρομποτικών συστημάτων που αυτοματοποιούν τη διαδικασία διαλογής/ταξινόμησης ανακυκλώσιμων απορριμμάτων σε Κύπρο και Ελλάδα, ώστε να ενισχυθεί η παραγωγικότητα των βιομηχανικών μονάδων ανάκτησης υλικών, οι οποίες μέχρι σήμερα βασίζονται κατά κύριο λόγο στη χειροδιαλογή.

Πριν την εγκατάσταση των ρομποτικών συστημάτων στις αρχές του 2023 σε Κύπρο και Ελλάδα, το Ερευνητικό Ίδρυμα του Πανεπιστημίου Λευκωσίας (ΕΙΠΛ) με τη συνεργασία των εταίρων της πράξης (ΙΤΕ, ΕΣΔΑΚ, Green Dot) πραγματοποίησε μία έρευνα απευθυνόμενη στους πολίτες της Κύπρου και της Ελλάδας. Βασικός στόχος της έρευνας ήταν να διερευνήσει τις αντιλήψεις των πολιτών σχετικά με την ανακύκλωση και να εξετάσει κατά πόσο οι πολίτες γνωρίζουν τη δυνατότητα αξιοποίησης ρομποτικών συστημάτων στο σύστημα διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών.

Συνολικά, στην έρευνα που διενεργήθηκε την περίοδο Νοεμβρίου – Δεκεμβρίου 2022, συμμετείχαν 227 άτομα (116 από την Ελλάδα και 111 από την Κύπρο) με  το 59% των ερωτηθέντων να αποτελείται γυναίκες, και το 41% από άντρες. Μία από τις πρώτες ερωτήσεις της έρευνας είχε να κάνει με το πόσο συχνά ανακυκλώνουν οι πολίτες και στις δύο χώρες. Το 67% του δείγματος υποστήριξε πως ανακυκλώνει πάντα ή πολύ συχνά, ενώ με μικρότερα ποσοστά ακολουθούν αυτοί που ανακυκλώνουν συχνά με 19%, μερικές φορές με 12% και καθόλου με μόλις 2%.

Αναφορικά με τις στάσεις των πολιτών απέναντι στην ανακύκλωση, διαπιστώθηκε πως η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (89%) συμφώνησε ως έναν βαθμό με το ότι οι προσπάθειες που γίνονται για την ανακύκλωση έχουν θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον, ενώ 9 στους 10 δηλώνουν διατεθειμένοι να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους για την προστασία του περιβάλλοντος. Παρόλα αυτά, μικρότερο ποσοστό των ερωτηθέντων (70%) δήλωσε ότι η ανακύκλωση έχει μεγάλη προτεραιότητα στην καθημερινότητά τους.

Αντίθετη εικόνα παρατηρείται σχετικά με το πώς αξιολογούν τους συμπολίτες τους, καθώς σχεδόν οι μισοί ερωτηθέντες (54%) δήλωσαν πως θεωρούν ότι οι συμπολίτες τους δεν ανακυκλώνουν σωστά. Παράλληλα, το 53% θεωρεί πως δεν υπάρχει επαρκής ενημέρωση προς τους πολίτες σε θέματα ανακύκλωσης, με το ποσοστό να ανεβαίνει στο 86% αν συμπεριλάβουμε και όσους έχουν ουδέτερη άποψη για το θέμα (ούτε συμφωνούν ούτε διαφωνούν).

Θετική μπορεί να χαρακτηριστεί η εικόνα που έχουν οι πολίτες και στις δύο χώρες για τη χρήση των ρομποτικών συστημάτων στη διαλογή των ανακυκλώσιμων υλικών. Συγκεκριμένα, το 96% των ερωτηθέντων δήλωσε πως αντιμετωπίζει θετικά το ενδεχόμενο να χρησιμοποιηθούν ρομπότ για την ταξινόμηση των ανακυκλώσιμων. Επίσης, περισσότεροι από τους μισούς συμμετέχοντες στην έρευνα (53%) δήλωσαν πως γνωρίζουν πως τα ρομποτικά συστήματα μπορούν να βοηθήσουν στη διαδικασία διαλογής των ανακυκλώσιμων υλικών, ενώ το 76% πιστεύει πως η ρομποτική τεχνολογία είναι αρκετά ώριμη για να εφαρμοστεί στην πράξη.

Στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια εφαρμόζεται πιλοτικά στον Δήμο Αγλαντζιάς της Λευκωσίας το σύστημα ανακύκλωσης «Πληρώνω Όσο Πετώ» (ΠΟΠ). Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία αναπτύχθηκε για τη στήριξη του συστήματος Ολιστικής Διαχείρισης του Δήμου. Με βάση τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας το 50% των ερωτηθέντων στην Κύπρο γνώριζαν το συγκεκριμένο σύστημα, το 14% από τους οποίους διαμένουν στον δήμο Αγλαντζιάς. Συνεπώς, αν όλοι οι δήμοι και οι επαρχίες της Κύπρου σκοπεύουν να εφαρμόσουν το σύστημα ΠΟΠ, είναι σημαντικό οι πολίτες να λάβουν επαρκή ενημέρωση πριν ξεκινήσει το πρόγραμμα. Επίσης, στην ερώτηση για το ποιοι είναι οι δύο πιο σημαντικοί λόγοι εφαρμογής του ΠΟΠ, οι περισσότεροι δήλωσαν πως το συγκεκριμένο σύστημα ευαισθητοποιεί σε μεγαλύτερο βαθμό τη μείωση παραγωγής σκουπιδιών καθώς προωθεί τον πιο σωστό διαχωρισμό των ανακυκλώσιμων υλικών.

Στην Ελλάδα μόλις το 34% γνωρίζει το σύστημα ανακύκλωσης ΠΟΠ, ποσοστό που δικαιολογείται από το γεγονός ότι το συγκεκριμένο σύστημα δεν είναι σε εφαρμογή στην Ελλάδα. Παρόλα αυτά, από αυτούς που το γνώριζαν, η συντριπτική πλειοψηφία (92%) υποστήριξε πως θα ήταν καλό να εφαρμοστεί και στην Ελλάδα.

Με βάση τα παραπάνω αποτελέσματα, οι πολίτες και των δύο χωρών είναι θετικά διακείμενοι προς την ανακύκλωση και είναι διατεθειμένοι να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους για την προστασία του περιβάλλοντος. Παράλληλα, έχουν θετική εικόνα για την εγκατάσταση ρομποτικών συστημάτων για τη διαλογή των ανακυκλώσιμων υλικών και φαίνεται να είναι υποστηρικτές των προσπαθειών που γίνονται για πιο σωστή αξιοποίηση των ανακυκλώσιμων υλικών. Η έρευνα επίσης ανέδειξε την ανάγκη για καλύτερη ενημέρωση σε θέματα ανακύκλωσης.

Το InterRecycle θα προχωρήσει σύντομα στην πιλοτική εγκατάσταση ρομποτικών συστημάτων σε μονάδες διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών στην Κύπρο και την Κρήτη ώστε να συλλεχθούν περισσότερα δεδομένα και πληροφορίες σχετικά με την αποδοτικότητά τους.

*Το InterRecycle χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και εθνικούς πόρους της Ελλάδας και της Κύπρου στο πλαίσιο του Προγράμματος Συνεργασίας INTERREG V–A “Ελλάδα – Κύπρος” 2014-2020. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της πράξης: http://interrecycle.eu/.