Πώς η ξηρασία στην Ισπανία μετατρέπεται σε πολιτικό ζήτημα
Η εικόνα ενός από τους δρόμους περιπάτου του χωριού Ελ Ροσίο της Ανδαλουσίας, που συνορεύει με το Εθνικό Πάρκο Ντονιάνα της Ισπανίας, είναι φέτος διαφορετική: Η στάθμη των υδάτων στη λίμνη της περιοχής είναι πιο χαμηλά από ό,τι συνήθως.
Στη σκιά της κλιματικής κρίσης όσο και της εντατικής καλλιέργειας, η λίμνη στερεύει. Οικολόγοι έρχονται αντιμέτωποι με αγρότες που αντλούν νερό από το προστατευόμενο από την UNESCO πάρκο, το οποίο αποτελεί βασικό σταθμό για αποδημητικά πτηνά και άλλα απειλούμενα είδη.
Η μακροχρόνια σύγκρουση έρχεται στο προσκήνιο ενόψει των ισπανικών τοπικών εκλογών. Στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης από πιο συντηρητικές παρατάξεις υπόσχονται στους αγρότες προμήθειες νερού που, σύμφωνα με ακτιβιστές, δεν υπάρχουν πια.
Η μάχη για το μέλλον του εθνικού πάρκου έχει αποκτήσει επίσης ευρωπαϊκή διάσταση, με τις Βρυξέλλες να απειλούν την Ισπανία με οικονομικές κυρώσεις για το σχέδιο της Ανδαλουσίας να επιτρέψει περισσότερες αρδεύσεις. Την ίδια ώρα, ευρωβουλευτές πιο συντηρητικών παρατάξεων στέκονται στο πλευρό των αγροτών, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης αντίδρασης κατά της περιβαλλοντικής νομοθεσίας που επηρεάζει τη γεωργία.
Οι καλλιέργειες μούρων
Στο Ελ Ροσίο, μια ώρα οδικώς από την πρωτεύουσα της Ανδαλουσίας, Σεβίλλη, οι αγρότες βλέπουν τη λειψυδρία να επηρεάζει τις καλλιέργειές τους. Ωστόσο, επιστήμονες υποστηρίζουν ότι οι εντατικές αγροτικές εργασίες είναι σημαντικό μέρος του προβλήματος, καθώς καταναλώνονται τεράστιες ποσότητες νερού.
Ενώ η ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Ισπανίας είναι Κεντροαριστερή, το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα κυβερνά την περιοχή, φέρνοντας την κυβέρνηση της Ανδαλουσίας εναντίον της Μαδρίτης σε πολλά θέματα – του νερού συμπεριλαμβανομένου.
Και η περιοχή καταναλώνει πολύ νερό. Οι ντόπιοι αγρότες είχαν στραφεί τις δεκαετίες του 1970 και του 1980 στην καλλιέργεια μούρων, λόγω της μεγάλης ζήτησης. Σήμερα, στην Ουέλβα της Ανδαλουσίας παράγεται το 98% των μούρων της Ισπανίας και το 30% της ευρωπαϊκής παραγωγής. Ωστόσο, η καλλιέργεια μούρων απαιτεί μεγάλες ποσότητες νερού, με τους αγρότες να στρέφονται σε πηγάδια, προκειμένου να αξιοποιήσουν τον υδροφόρο ορίζοντα του Εθνικού Πάρκου.
Καθώς οι οικολόγοι άρχισαν να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τους υγροτόπους στις αρχές της δεκαετίας του 2000, η τότε περιφερειακή κυβέρνηση υπό την ηγεσία των Σοσιαλιστών ξεκίνησε τη δημιουργία ρυθμιστικού πλαισίου για την άρδευση. Ωστόσο, το πλαίσιο ψηφίστηκε με μεγάλη καθυστέρηση, μόλις το 2014, επισημαίνει το Politico.
Στόχος των Σοσιαλιστών ήταν να αρχίσουν να κλείνουν παράνομα πηγάδια και να προμηθεύουν τους νόμιμους αγρότες με νερό που μεταφέρεται από κοντινά ποτάμια. Ωστόσο, ενώ ορισμένα παράνομα πηγάδια έκλεισαν, οι παράνομες φάρμες πολλαπλασιάστηκαν.
Ευρωπαϊκή παρέμβαση
Καθώς τα αποθέματα νερού μειώνονταν, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρενέβη, κατηγορώντας τη Μαδρίτη ότι παραβίασε τη σχετική ευρωπαϊκή νομοθεσία. Το 2021, το ανώτατο δικαστήριο της Ε.Ε. έκρινε ότι η Ισπανία απέτυχε να εφαρμόσει «μια βιώσιμη διαχείριση των υπόγειων υδάτινων όγκων» που τροφοδοτούν το Εθνικό Πάρκο Ντονιάνα.
Πέρυσι, η Επιτροπή προειδοποίησε τη Μαδρίτη ότι πρέπει να εντείνει τις προσπάθειες για να συμμορφωθεί με την απόφαση. Η Ανδαλουσία, όμως, ακολούθησε τον αντίθετο δρόμο. Η συντηρητική περιφερειακή κυβέρνησή της υποσχέθηκε να λύσει το πρόβλημα με ένα νέο σχέδιο άρδευσης, σύμφωνα με το οποίο θα νομιμοποιηθούν αρκετά παράνομα αγροκτήματα. Το περιφερειακό κοινοβούλιο αναμένεται να ψηφίσει για το σχέδιο μετά τις τοπικές εκλογές της Κυριακής.
Διχασμένοι οι αγρότες
Οι παράνομες φάρμες έχουν πολλαπλασιαστεί, σύμφωνα με δορυφορικά δεδομένα που αναλύθηκαν από τη WWF. Η ένωση αγροτών του Almonte, η οποία εκπροσωπεί περίπου 300 νόμιμες φάρμες, φοβάται για τα διαθέσιμα ύδατα, εάν νομιμοποιηθούν τα παράνομα χωράφια, εκτιμώντας ότι το νομοσχέδιο ανταμείβει όσους καλλιεργούν παράνομα τα τελευταία 15 χρόνια.
Οι αγρότες και πολλοί πολιτικοί ανησυχούν επίσης ότι η διαμάχη για τα σχέδια της περιφερειακής κυβέρνησης θα μπορούσε να αποτρέψει τους καταναλωτές από την αγορά προϊόντων της περιοχής. «Ο θόρυβος που έχει προκαλέσει αυτή η πρόταση στην Ευρώπη επηρεάζει τις αγορές μας», δήλωσε ο δήμαρχος του Almonte. Στον αντίποδα, ορισμένοι αγρότες τάσσονται υπέρ του νομοσχεδίου, χαρακτηρίζοντας «ψέμα» τους ισχυρισμούς ότι δεν υπάρχει αρκετό νερό.
Οι παρεμβάσεις της Ε.Ε. προκάλεσαν ισχυρό πλήγμα στους συντηρητικούς νομοθέτες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι οποίοι πίεζαν υπέρ της ανάκλησης των σχεδίων για σκληρότερη «πράσινη» νομοθεσία. Μετά την απειλή της Επιτροπής τον Μάρτιο να πλήξει την Ισπανία με οικονομικές κυρώσεις, ο Επίτροπος Περιβάλλοντος Βιργκίνιους Σινκεβίτσιους πραγματοποίησε αρκετές συναντήσεις με πολιτικούς παράγοντες στην Ισπανία σε μια προσπάθεια επίλυσης του ζητήματος.
Η κίνηση εξόργισε το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), του οποίου είναι μέλος το Λαϊκό Κόμμα της Ισπανίας, με τον πρόεδρό του, Μάνφρεντ Βέμπερ, να καταγγέλλει τη συμπεριφορά της εκτελεστικής εξουσίας της Ε.Ε. ως «απαράδεκτη» παρέμβαση στην εθνική πολιτική. Κατηγόρησε τον Σινκεβίτσιους ότι έκανε εκστρατεία υπέρ του Κεντροαριστερού πρωθυπουργού της Ισπανίας Πέδρο Σάντσεθ.
Πηγή: Ναυτεμπορική, Politico